هرآنچه که باید در مورد دیسک و صفحه بدانید (نگهداری+تست خرابی)

صفحه کلاچ یکی از مهم ترین قسمت‌های خودروهای دستی است که اگر بهش رسیدگی نشود و یا خراب شود آسیب جدی و بزرگی به خودرو وارد می‌کند. این مطلب درمورد تمامی اجزا دیسک و صفحه بوده و برای آگاهی شما عزیزان جمع آوری شده است.

صفحه کلاچ چیست؟

در داخل همه خودروهای دارای دنده دستی از صفحه کلاچ استفاده شد است. درواقع صفحه کلاچ است که باعث حرکت خودرو و انتقال نیرو از موتور به چرخ می‌شود و به راننده در تعویض دنده کمک می‌کند.

علل خرابی دیسک کلاچ

1.تمام شدن دیسک

به علت جایگاه و محل قرارگیری دیسک امکان چک کردن راحت این قطعه وجود ندارد. جنس دیسک مثل جنس لنت ترمز بوده و به محض تمام شدن برروی صفحه اصطکاک ایجاد می‌کند. اگر دیسک خودرو خود را باز کردید صفحه را هم عوض کنید چرا که هزینه‌های شما کاهش پیدا کرده و از وارد شدن آسیب جدی به دیسک و صفحه جلوگیری خواهید کرد.

یکی از علائم واضع تمام شدن دیسک جا رفتن بد دنده است که با صدای قیژ قیژ کلاچ همراه می‌باشد. درصورت داشتن این علائم در ماشین و حل نشدن مشکل ممکن است برنجی‌های جعبه دنده دچار خوردگی یا به اصطلاح کچلی شوند.

2.علت داغ شدن دیسک و صفحه

ممکن است به دلیل نیم کلاچ‌های مداوم در ترافیک یا حرکت در سر بالایی صفحه کلاچ داغ کرده و آسیب ببیند. تنها راه حل رفع این مشکل بی حرکت ماندن خودرو در زمان داغ کردن صفحه کلاچ است.

3.تاب برداشتن صفحه کلاچ

مواظب باشید هیچگاه صفحه کلاچی که داغ است سریع سرد نشود. در اکثر خودروهای آفرودی که صفحه کلاچ در حین رانندگی داغ می‌کند و به هنگام حرکت خودرو در چاله آب فرو می‌رود، این آب دیسک را سریع سرد کرده و باعث ترک خوردن یا تاب برداشتن دیسک خودرو می‌شود.

در این حالت خودرو به هنگام نیم کلاچ گرفتن تکان قوی خورده(خودرو جفتک میزند). برای رفع موقت این مشکل پدال کلاچ را کامل رها کرده تا دیسک و صفحه با هم به صورت کامل تماس پیدا نکنند.

انواع کلاچ

کلاچ بدون لغزش: این کلاچ‌ها به صورت صفر و یک عمل می‌کنند به صورتی که یا در حالت خلاص و یا در حالت درگیری کامل هستند.

کلاچ یک‌طرفه: همان‌طور که از اسم این نوع کلاچ‌ها مشخص است، گشتاور تنها از یک طرف منتقل می‌شود.

کلاچ هیدرولیکی: در این نوع کلاچ‎‌ها از یک سیال برای انتقال نیرو استفاده می‌شود. به صورتی که نیرو از طریق یک صفحه به این سیال منتقل شده و بعد از طریق این سیال به صفحه دیگر متحرک انتقال پیدا می‌کند.

کلاچ اصطکاکی: کلاچ‌های اصطکاکی بر اساس اصطکاک بین دو صفحه با ضریب اصطکاک بالا طراحی و تولید می‌شوند.

از گزینه های بالا فقط دو مورد اصطکاکی و هیدرولیکی در خودروهای امروزی استفاده می‌شوند.

جالب است بدانید یک دسته‌بندی دیگر هم برای کلاچ‌ها وجود دارد:

اهرمی: در نوع اهرمی از تعدادی بازویی فلزی استفاده می‌شود که با وارد کردن نیرو به پدال این نیرو به کلاچ منتقل شده و عمل کلاچ گیری انجام می‌شود. عیب این سیستم این است که ممکن است تنظیم طول میله ها در نوع اهرم بندی در عبور از مسیرهای ناهموار بخصوص در ماشین‌های شاسی بلند اتفاق بیوفتد که این عمر باعث قفل شدن کلاچ و خاموش شدن خودرو می‌شود.

روغنی: این کلاچ انتقال قدرت را با استفاده از سیالات انجام میدهد.

سیمی: کلاچ سیمی معمولا در خودروهای شاسی بلند استفاده می‌شود. تنها عیب این سیستم پاره شدن سیم در مدت زمان طولانی بوده که با قفل شدن کلاچ و خاموش شدن خودرو همراه است. کلاچ سیمی بیشتر در موتور سیکلت‌ها هم رایج هستند و با یک رشته سیم فولادی به پدال متصل و با فشردن یا رها کردن اتصال برقرار و یا قطع می‌شود.

کلاچ‌های سیمی به دلیل ساده و ارزان بودن کماکان یکی از پرکاربردترین کلاچ‌ها در خودروها و بخصوص خودروهای داخلی هستند.

کثیف شدن کلاچ

کثیف شدن کلاچ خودرو یکی از موضوعات کمیاب و کمی است که خیلی برای هر کسی اتفاق نمی افتد مگر این که روغن یا نوعی سیال روی دیسک بریزد که موجب تداخل در عملکرد این سیستم شود. معمولا این آلودگی از عایق بندی نامناسب و نشتی سیالات در این سیستم اتفاق می‌افتد.

چند نوع سیالی که ممکن است آسیب وارد کند

روغن هیدرولیکی که سیلندرهای کلاچ را تقویت می‌کند
گریس، در صورت نصب نادرست صفحه این قطعه

سوختن کلاچ یا صفحه کلاچ

سوختن کلاچ ممکن است ولی خیلی کم اتفاق می‌افتد. عواملی که به شدت به کلاچ خودرو شما آسیب وارد می‌کند و باعث سوختن آن می‌شود:

وزن بالای سرنشینان یا حمل بارهای سنگین بیشتر از حد توان خودرو

تیک آف زدن یا حرکت لاستیک‌های خودرو در حالت یکجا

عمر صفحه کلاچ

میانگین عمر دیسک و صفحه خودرو بین 50 تا 60 هزار کیلومتر ارزیابی شده ولی این میزان به نوع رانندگی هر شخص برمیگردد.

برای مثال خودروهای درون شهری به علت ترافیک و یا طی کردن مسیرهای کوتاه بیشتر برای دنده عوض کردن از کلاچ استفاده می‌کنند و عمر این قطعه به سرعت رو به کاهش است اما خودروهای بین شهری چون نیازی به تعویض زیاد دنده ندارند عمر دیسک و صفحه‌شان روند کاهشی نداشته و گاها تا 80 هزار کیلومتر هم می‌توانند از صفحه کلاچ استفاده کنند.

علل خرابی صفحه کلاچ

رانندگی با سرعت زیاد
به هنگام رانندگی در سربالایی یا پستی بلندی فشار به موتور خودرو وارد کردن
نگهداشتن خودرو در سر بالایی بدون ترمز کردن
زیاد بود سرنشینان یا بار زدن بیش از حد توان خودرو
تعویض دنده نادرست
استفاده بیش از حد از کلاچ به هنگام رانندگی
تقویت بیش از اندازه موتور خودرو

علائم مهمی که خبر از خرابی صفحه کلاچ به ما میدهد

درمواردی که دور موتور شما بالا میرود ولی سرعت خودرو با دور موتور یکی نیست
سفت شدن بیش از حد کلاچ و از دست داد حالت فنری و طبیعی
پله پله شدن کلاچ
پرت شدن خودرو به سمت عقب در زمان رها کردن سریع پدال کلاچ
شنیدن صدا به هنگام تعویض دنده
لرزش خودرو بعد از رها کردن پدال کلاچ

از کجا بفهمیم صفحه کلاچ خودرو ما تمام شده است؟

قبل از حرکت دنده خودرو خود را در حالت 2 قرار داده و گاز دهید تا خودرو حرکت کند اگر خودرو به حرکت ادامه داد و خاموش نشد نیاز به تعویض دیسک و صفحه دارید اما اگر خودرو خاموش کرد، دیسک و صفحه شما سالم است.
اگر خودرو شما زمانی که در سر بالایی هستید قدرت کافی و نرمال برای طی کردن مسیر را ندارد حتما صفحه کلاچ خود را چک کنید.
اگر به هنگام تعویض دنده، دنده یک و یا دنده عقب خودرو شما سخت جا میرود احتمال تمام شدن دیسک و صفحه وجود دارد. اما اگر در عوض کردن تمام دنده‌ها به مشکل خوردید، حتما روغن گیربکس خودرو خودر را چک کنید که تمام نشده باشد.
اگر خودرو شما در حالت ساکن در دنده یک قرار گرفت و لرزش شدید ایجاد کرد یعنی دیسک و صفحه شما تمام شده که وزن و قدرت خودرو را به طور مساوی به چرخ‌ها وارد کند تا لرزش عادی داشته باشد.
یک راه حل دیگر برای تست این است که در حین حرکت با سرعت 20 تا 30 کیلومتر خودرو را در دنده 4 قرار داده و تا آخر پدال گاز را بفشارید. اگر موتور خودرو شما صدا ایجاد کرد و توان شتاب گرفتن نداشت دیسک و صفحه شما سالم است، ولی اگر شتاب ناگهانی گرفت و پرش شدید داشت یعنی دیسک با صفحه درگیر نبوده ونیاز به تعویض دیسک و صفحه دارید.

معایب کوبیدن لنت بر روی دیسک و صفحه:

تا می‌توانید از کوبیدن لنت بر روی دیسک جلوگیری کنید. در ابتدا ممکن است این امر از هزینه‌های شما بکاهد ولی در طولانی مدت به دیسک و صفحه و گیربکس شما آسیب‌های جدی میرساند.

کیفیت پایین لنت های موجود در بازار
کم شدن طول عمر دیسک و صفحه
به علت فرسودگی دیسک به لرزش می افتد لرزش دیسک به دلیل فرسودگی
از بین رفتن خورشیدی و آسیب جدی به گیربکس
استفاده از پرچ های بی کیفیت در کوبیدن لنت و آسیب به گیربکس در صورت باز شدن پرچ ها

چند راهنمایی ساده و کاربردی به هنگام از کار افتادن کلاچ!

اگر خودرو شما سالم بوده و از قبل مشکل خاصی نداشت ابتدا خودرو خود را متوقف و خاموش نمایید و در دنده یک قرار دهید.

برای رانندگی بهتر سعی کنید جلو خودرو خود را خالی کرده که نیاز به ترمز گرفتن نداشته باشید.

ابتدا پدال گاز را کمی فشار دهید و بعد استارت بزنید.

همانطور که مشخص است به هنگام استارت زدن خودرو در دنده با تکان محکمی مواجه می‌شود. اگر جلو خودرو شما خالی است با فشار دادن پدال گاز حرکت خودرو را با دنده یک شروع کنید و به حرکت ادامه دهید.

خوب میدانیم که رانندگی با دنده 1 زمان بر و خطرناک می‌باشد برای تعویض دنده در این حالت پای خودرو را از پدال گاز بردارید تا فشار موتور از روی چرخ دنده‌های گیربکس برداشته شود و دنده را در حالت خلاص قرار دهید.

به هنگام حرکت با دنده خلاص شما بیشتر از 30 الی 20 کیلومتر بر ساعت نمی‌توانید حرکت کنید حالا برای این که بتوانید دنده خودرو را به 2 تغیر دهید به آرامی دسته دنده را در دست گرفته و با بازی کردن پدال گاز جای تعویض دنده را پیدا کنید و دنده خودرو را در حالت 2 قرار دهید.

ممکن است در این هنگام صدای قیز قیژ یا به اصطلاح با صدای آبمیوه گیری مواجه شوید ولی نگران نباشید با چندین بار شنیدن این صدا مشکل خاصی برای گیربکس شما ایجاد نمی‌شود.

برای استفاده از دنده معکوس در این شرایط نیز از همان روال افزایش دنده استفاده کنید، یعنی با پدال گاز بازی کرده جای مناسب برای کم کردن دنده را پیدا کنید.

لازم به ذکر است که رانندگی بدون کلاچ برای رسیدن به اولین تعمیرگاه بوده و کار بسیار خطرناکی است.